کریسمس در ایران : جشنی جهانی با رنگ و بوی ایرانی
کریسمس، یکی از مهمترین جشنهای مذهبی در جهان مسیحیت است. کریسمس در ایران سالهاست که به شکلی خاص و منحصر به فرد جشن گرفته میشود.
رویداد ۳۶۰ | جشن کریسمس که به مناسبت تولد حضرت عیسی (علیهالسلام) در ۲۵ دسامبر – ۴ یا ۵ دی ماه- برگزار میشود، در کشورهای مختلف با آیینها و سنتهای مختلفی همراه است. اما در ایران، با توجه به بافت فرهنگی و دینی خاص کشور، کریسمس چهرهای متفاوت به خود گرفته است. در این مقاله در رویداد ۳۶۰ قصد داریم به بررسی تاریخچه، ویژگیها، سنتها و چالشها و فرصتهای جشن کریسمس در ایران بپردازیم.
تاریخچه حضور کریسمس در ایران
حضور جشن کریسمس در ایران به دورانهای دور برمیگردد. با ورود مسیحیت به ایران، به ویژه از دوران ساسانیان به بعد، این جشنها در میان اقلیتهای مسیحی در کشور برگزار میشده است. مسیحیان ایرانی که عمدتاً از ارامنه و آشوریان تشکیل شدهاند، به صورت سنتی کریسمس را جشن میگرفتهاند. اما در دوران قاجار، به دلیل ارتباطات گستردهتر ایران با کشورهای اروپایی و روسیه، جشن کریسمس بیشتر شناخته شد و کمکم به یکی از جشنهای فرهنگی در برخی مناطق ایران تبدیل گردید.
در دوره پهلوی، به ویژه در دهههای ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰، غربگرایی و تأثیرات فرهنگی از کشورهای اروپایی موجب گسترش جشن کریسمس در میان طبقات بالای جامعه شد. با این حال، در آن دوران این جشن هنوز محدود به جامعه مسیحیان ایران بود و به شکلی کاملاً مذهبی برگزار میشد.
اما از دهه ۱۹۹۰ به بعد، شاهد تغییراتی در نگرش نسبت به این جشن در ایران بودیم. با گسترش رسانهها و بهویژه رسانههای اجتماعی، بسیاری از ایرانیان غیرمسیحی نیز با این جشن آشنا شدند و جشن کریسمس، به عنوان یک فرصت برای شادی، تعامل اجتماعی و گرامیداشت ارزشهای انسانی مانند محبت و بخشش، مورد استقبال قرار گرفت.
کریسمس در ایران: از یک جشن مذهبی تا یک جشن عمومی
کریسمس در ایران همچنان با تفاوتهایی نسبت به کشورهای غربی برگزار میشود. در حالی که در کشورهای مسیحی، کریسمس به عنوان یک مناسبت مذهبی با مراکز عبادتی ویژه و مراسم مذهبی مهم برگزار میشود، در ایران این جشن بیشتر جنبه اجتماعی پیدا کرده است. در این روز، مسیحیان ایرانی، به ویژه ارامنه، در کلیساها جمع میشوند تا مراسم عشای ربانی (Communion) را برگزار کرده و تولد حضرت عیسی را گرامی بدارند.
دیگران می خوانند:
- یلدا در فرهنگ های مختلف جهان / کشورهای دیگر چگونه انقلاب زمستانی را جشن می گیرند؟ (تصاویر)
- انقلاب زمستانی ۲۰۲۴: کوتاه ترین روز سال چه زمانی است؟
اما جالب اینجاست که ایرانیان غیرمسیحی نیز به شکلی غیررسمی در این روز مشارکت دارند. در تهران و دیگر شهرهای بزرگ، به ویژه در مناطق با جمعیت مسیحی بیشتر مثل جلفا اصفهان، شاهد تزئینات کریسمسی در ویترین فروشگاهها، ساختمانها و مراکز خرید هستیم. درختهای کریسمس با چراغهای رنگارنگ و تزئینات جذاب، فضای شهر را پر میکنند و این روز، بیشتر از آنکه به یک مناسبت مذهبی تبدیل شود، به یک جشن عمومی و اجتماعی تبدیل میشود.
سنتها و آیینهای کریسمس در ایران
سنتهای کریسمس در ایران بسته به منطقه و جامعه متفاوت است. برای مسیحیان ایرانی، کریسمس یک زمان مقدس است که با مراسمهای ویژهای همراه است. در کلیساهای ارامنه، آشوریان و دیگر جوامع مسیحی، مراسم عشای ربانی، خواندن دعاهای ویژه و سرودهای مذهبی برگزار میشود. یکی از مهمترین آیینهای شب کریسمس، آیین “شب زندهداری” است که معمولاً در کلیساها برگزار میشود و مسیحیان در آن به عبادت و نیایش پرداخته و یاد تولد حضرت عیسی را گرامی میدارند.
در خانهها نیز، خانوادههای مسیحی معمولاً درخت کریسمس را تزئین کرده و هدایا را میان اعضای خانواده تقسیم میکنند. این روز فرصتی برای گردهمایی خانوادگی و جشنهای شاد است. برخی از خانوادهها، حتی اگر خود مسیحی نباشند، از این فرصت برای برگزاری جشنهای خانوادگی، تبریک به دوستان و آشنایان و خرید هدایا استفاده میکنند.
تأثیر رسانهها بر جشن کریسمس در ایران
رسانهها نقش بسیار مهمی در تغییر نگرشها نسبت به کریسمس در ایران ایفا کردهاند. در سالهای اخیر، تلویزیون و رادیوهای ایرانی برنامههایی مخصوص کریسمس را پخش میکنند که در آنها به معرفی سنتها و آیینهای این روز پرداخته میشود. برخی از شبکههای تلویزیونی حتی گزارشهایی از مراسم کریسمس در کلیساهای مختلف ایران پخش میکنند که نشاندهنده تنوع و پذیرش این جشن در جامعه ایرانی است.
دیگران می خوانند:
- ویدیو رقص دستهجمعی دانشآموزان در مدرسهای در بابل / شادی در مدارس ممنوع است؟
- فلسفه شب یلدا : نماد پیروزی نور بر تاریکی
شبکههای اجتماعی نیز به این روند کمک کردهاند. ایرانیان غیرمسیحی در این فضاها به تبریک کریسمس به دوستان مسیحی خود پرداخته و حتی گاهی عکسهایی از درخت کریسمس و تزئینات خود منتشر میکنند. این فضاها فرصتی را برای گسترش تبادل فرهنگی و معرفی هرچه بیشتر این جشن به جامعه ایرانی فراهم کردهاند.
چالشها و فرصتهای کریسمس در ایران
یکی از چالشهای اصلی جشن کریسمس در ایران، تفاوتهای فرهنگی و مذهبی است. با وجود آن که ایرانیان به طور فزایندهای به جشنهای جهانی مانند هالووین و کریسمس علاقهمند شدهاند، برخی همچنان نسبت به این جشنها حساسیتهایی دارند و آنها را مغایر با سنتها و فرهنگ اسلامی میدانند. از سوی دیگر، برخی از خانوادهها و افراد در ایران نگرانیهایی در مورد تاثیرات منفی غربگرایی و فرهنگهای غیرایرانی دارند.
با این حال، این چالشها میتوانند فرصتی برای تقویت گفتوگوی میانمذهبی و ترویج فرهنگ مدارا و احترام به تفاوتها باشند. کریسمس میتواند به عنوان فرصتی برای ترویج همبستگی اجتماعی، دوستی و برابری میان مردم با مذاهب مختلف مورد استفاده قرار گیرد.
کریسمس در ایران، از یک جشن مذهبی محدود به یک جشن فرهنگی و عمومی تبدیل شده است. این روند نشاندهنده تغییرات اجتماعی و فرهنگی در جامعه ایرانی است. ممکن است در آینده، جشن کریسمس به یکی از جشنهای ملی و عمومی در ایران تبدیل شود که همگان بدون توجه به مذهب خود، آن را جشن میگیرند. این جشن، علاوه بر بعد مذهبی، میتواند به عنوان نمادی از احترام به تنوع فرهنگی و فرصتی برای همبستگی اجتماعی در ایران مطرح شود.
در نهایت، کریسمس نه تنها برای مسیحیان، بلکه برای تمامی ایرانیان فرصتی است برای گرامیداشت ارزشهای انسانی مشترک همچون محبت، بخشش و دوستی با وجود تفاوت های فرهنگی و دینی.
انتهای پیام
