در یک چرخش تاریخی، سیاست بانک‌های مرکزی در زمینه خرید و فروش طلا از سال ۲۰۱۰ دچار تغییراتی عمده شده است. بانک‌های مرکزی که پیش‌تر به عنوان فروشنده طلا شناخته می‌شدند، اکنون به خریداران اصلی این فلز گرانبها تبدیل شده‌اند. در این گزارش، به دلایل و روند این تحول پرداخته شده است. در این مطلب به بررسی ذخایر طلا بانک‌های مرکزی می پردازیم.

تحول سیاست خرید طلا توسط بانک‌های مرکزی

سیاست‌های بانک‌های مرکزی در زمینه ذخیره‌سازی و فروش طلا از سال ۲۰۱۰ به‌طور چشمگیری تغییر کرده است. در حالی که پیش از این، بانک‌های مرکزی در سطح جهانی به عنوان فروشندگان طلا شناخته می‌شدند، از آغاز دهه ۲۰۱۰ به خرید این فلز ارزشمند روی آوردند. از آن زمان تا پایان سال ۲۰۲۳، بیش از ۳۶,۶۹۹ تن متریک طلا توسط بانک‌های مرکزی خریداری و در خزانه‌ها ذخیره شده است. بخش عمده‌ای از این ذخایر، پس از آغاز این تغییر در سیاست‌ها شکل گرفته است. بانک‌های مرکزی اکنون نقش حیاتی در تعیین تقاضای جهانی طلا دارند، اما سؤال اساسی این است که چه عواملی آنها را به خرید و فروش این فلز سوق می‌دهد و چه زمانی تصمیم به انجام این معاملات می‌گیرند؟ برای بررسی بیشتر این موضوع، نگاهی به تحلیل‌های “اینوستینگ نیوز” خواهیم داشت.

از فروش تا ذخیره‌سازی طلا در دهه اخیر

پیش از این تغییرات، در فاصله سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۹، بانک‌های مرکزی به طور کلی فروشنده طلا بودند و در مجموع حدود ۴,۴۲۶ تن طلا را به بازار عرضه کردند. اما این روند از حدود یک دهه و نیم گذشته به کلی دگرگون شد. نقطه اوج خرید طلا توسط بانک‌های مرکزی جهان در سال ۲۰۱۸ بود، زمانی که نهادهای مالی ملی به رکورد ۵۰ ساله خود دست یافتند و در مجموع ۶۵۶ تن متریک طلا خریداری کردند. هرچند در سال ۲۰۱۹ میزان خرید با کاهش به حدود ۶۰۵ تن متریک رسید.

سالی که کاهش دوم در خرید طلا مشاهده شد، سال ۲۰۲۰ بود. در این سال، تنها ۲۵۵ تن متریک طلا به ذخایر بانک‌های مرکزی اضافه شد که کاهش قابل توجهی نسبت به سال‌های قبل داشت. این افت ناگهانی در خرید طلا به افزایش سریع قیمت آن مربوط بود؛ به ویژه که در اواسط همان سال، ارزش هر اونس طلا به رکورد ۲,۰۶۳ دلار رسید.

این تغییرات در تقاضا طی چند سال اخیر بسیار قابل توجه بوده است. در سال ۲۰۲۱، بانک‌های مرکزی موفق شدند ۴۵۵ تن متریک طلا به ذخایر خود اضافه کنند. سپس در سال ۲۰۲۲، یک رکورد بی‌سابقه رقم خورد و ۱,۱۳۵.۷ تن متریک طلا به خزانه بانک‌ها افزوده شد. سال ۲۰۲۳ نیز به دومین سال متوالی تبدیل شد که خرید طلا توسط بانک‌های مرکزی از مرز هزار تن متریک عبور کرد، هرچند میزان خرید تنها ۴۵ تن کمتر از رکورد سال قبل بود.

ذخایر طلا بانک‌های مرکزی

چرا بانک های مرکزی طلا می خرند؟

بانک‌های مرکزی وظایف کلیدی مانند تعیین نرخ بهره، تنظیم سیاست‌های پولی، و مدیریت چاپ و گردش اسکناس و سکه را بر عهده دارند. اما مهم‌ترین هدف آنها، ایجاد ثبات در ارزش ارزهای ملی و حفظ سلامت سیستم بانکی است. این امر معمولاً با کنترل تورم محقق می‌شود؛ مسئله‌ای حیاتی که در اقتصاد هر کشور مورد توجه است. با این حال، تاریخ نشان داده است که در شرایط بحرانی، مدیریت ارزش ارز ممکن است برای بانک مرکزی چالش‌برانگیز شود و سیاست‌های معمول اقتصادی پاسخگو نباشند. همین ریسک یکی از دلایل افزایش خرید طلا توسط بانک‌های مرکزی از سال ۲۰۱۰ به بعد است.

بانک مرکزی هلند در این باره می‌گوید: «طلا همیشه ارزش خود را حفظ می‌کند، چه در زمان بحران و چه در شرایط عادی. خرید طلا به اقتصاد یک کشور احساس امنیت می‌بخشد.» در ادامه، به سه دلیل اصلی که طلا را به گزینه‌ای منتخب برای ذخایر بانک‌های مرکزی تبدیل کرده، پرداخته شده است:

۱. کاهش ریسک

طلا به عنوان یک سرمایه‌گذاری امن، به‌ویژه در دوران عدم اطمینان اقتصادی و نوسانات بازار، عملکرد مطلوبی دارد. به دلیل اینکه طلا یک دارایی بدون بدهی است، نقش مهمی در کاهش ریسک ایفا می‌کند. بانک‌های مرکزی برای مقابله با ضعف دلار یا سایر ارزهای فیات، طلا را به عنوان بخشی از ذخایر خود خریداری می‌کنند. این تنوع‌سازی، به محافظت از سبد سرمایه‌گذاری بانک‌ها کمک کرده و توانایی آنها در کاهش ریسک را تقویت می‌کند. در مواقع بحرانی، ذخایر طلا به حفظ قدرت و ثبات سیستم‌های مالی یاری می‌رسانند و اعتماد به بانک مرکزی را تقویت می‌کنند.

۲. محافظت در برابر تورم

طلا می‌تواند به عنوان یک سپر در برابر تورم عمل کند. یکی دیگر از دلایل بانک‌های مرکزی برای خرید طلا، محافظت از اقتصاد در برابر افزایش قیمت‌ها و کاهش ارزش پول است. با رشد تورم، قیمت سبد کالاها افزایش می‌یابد و بانک‌ها با سرمایه‌گذاری در طلا و سایر فلزات گرانبها که وابسته به دلار نیستند، به دنبال کاهش اثرات تورمی بر اقتصاد خود هستند.

۳. تقویت ثبات و رشد اقتصادی

بانک‌های مرکزی نقش مهمی در حفظ ثبات و حمایت از رشد اقتصادی کشور دارند. در صورتی که ارزش ارزها کاهش یابد، بانک‌ها باید از سقوط اقتصاد جلوگیری کنند. از این رو، طلا به عنوان یک ابزار برای کنترل نرخ رشد اقتصادی و ایجاد ثبات به کار می‌رود.

اقتصادهای نوظهور مانند چین و روسیه، که بیشتر در معرض نوسانات بازار و ارزش دلار هستند، از طلا به عنوان سپری در برابر این نوسانات بهره می‌برند. بانک‌های این کشورها، به‌ویژه به دلیل تحریم‌های فعلی یا احتمالی آینده، به دنبال افزایش ذخایر طلا هستند تا از اقتصاد خود در برابر بحران‌های احتمالی محافظت کنند.