منافع اقتصادی مشترک ایران و تاجیکستان: فرصت ها و چالش ها
ایران و تاجیکستان، به عنوان دو کشور فارسی‌زبان، از پیوندهای عمیق فرهنگی، تاریخی و تمدنی برخوردارند که این اشتراکات، بستر مناسبی برای گسترش همکاری‌های اقتصادی بین دو کشور فراهم کرده است. این اشتراکات نه تنها باعث تقویت روابط فرهنگی شده‌اند، بلکه زمینه‌ساز ایجاد منافع اقتصادی مشترک فراوانی میان ایران و تاجیکستان نیز هستند.
به گزارش رویداد 360، سفر رئیس جمهور ایران به تاجیکستان جهت دیدار دو جانبه با امامعلی رحمان رئیس جمهور تاجیکستان حامل پیام های مثبتی برای افزایش همکاری دوجانبه ایران و تاجیکستان در همه زمینه ها و به طور مخصوص در زمینه های اقتصادی همچون توسعه حمل و نقل، مبارزه مشترک با فساد اداری، همکاری‌های آموزشی در حوزه گمرک و غیره است. اگرچه تاکنون، روابط اقتصادی دو کشور هنوز به سطح مطلوب نرسیده است اما با توجه به ظرفیت های موجود و دستاوردهای سفر اخیر رئیس جمهور انتظار می رود که سطح همکاری های دوجانبه دو کشور رشد چشمگیری را تجربه کند.. این مقاله به بررسی منافع اقتصادی مشترک ایران و تاجیکستان، فرصت‌ها و چالش‌های پیش‌روی این همکاری‌ها می‌پردازد.
اشتراکات فرهنگی و تاریخی: بستر همکاری اقتصادی
ایران و تاجیکستان به دلیل اشتراکات زبانی، فرهنگی و تاریخی، از پتانسیل بالایی برای تعمیق روابط اقتصادی برخوردارند. این اشتراکات نه تنها زمینه‌ساز تقویت دیپلماسی فرهنگی است، بلکه می‌تواند به عنوان ابزاری قدرتمند برای توسعه همکاری‌های اقتصادی عمل کند. تاجیکستان به عنوان یکی از معدود کشورهای فارسی‌زبان جهان، موقعیت استراتژیک خود در آسیای مرکزی را به عنوان پلی برای دسترسی ایران به بازارهای منطقه‌ای تقویت می‌کند.
ظرفیت‌های تجاری و سرمایه‌گذاری
حجم تجارت بین ایران و تاجیکستان در سال‌های اخیر رشد قابل توجهی داشته است. در سال ۱۴۰۲، حجم تجارت دو کشور به ۳۸۰ میلیون دلار رسید که نسبت به سال قبل ۵۰ درصد افزایش نشان می‌دهد. این رشد نشان‌دهنده ظرفیت بالقوه بالای دو کشور برای توسعه روابط اقتصادی است. از جمله حوزه‌های کلیدی همکاری می‌توان به صنایع ساختمانی، انرژی، معدن، کشاورزی و فناوری اشاره کرد. برای مثال، ایران می‌تواند از ظرفیت‌های تاجیکستان در بخش معدن و انرژی برق آبی بهره‌برداری کند، در حالی که تاجیکستان نیز می‌تواند از فناوری و تجربه ایران در صنایع نفت و گاز بهره‌مند شود.
صبح امروز رئیس جمهور محترم ایران در یک دیدار دوجانبه با رئیس جمهور تاجیکستان ضمن امضای 23 سند همکاری دوجانبه و صدور بیانه ای مشترک اظهار کرد:
باتوجه به متغیرهای موجود در اقتصاد دو کشور، منافع مشترک زیادی با تاجیکستان داریم. اجرای ابتکارهای موجود می تواند به اشتعالزایی و رشد اقتصادی دو کشور کمک کند.بستر لازم برای عبور از مرز نیم میلیاردلاری تجارت بین دو کشور قابل وصول است. دو کشور طرفیت فراوانی برای تامین کالاهای مورد نیاز یکدیگر دارند. در جهت رسیدن به مشارکت راهبردی به ویژه در حوزه اقتصادی، ارائه تسهیلات در مبادی ورودی و خروجی و ایجاد فضای امن برای فعالیت بخش خصوصی مورد تاکید قرار گرفت. نشست کمیسیون اقتصادی میان دو کشور به زودی برگزار می شود.
گردشگری و سلامت: محورهای نوین همکاری
گردشگری و سلامت از دیگر حوزه‌های پرظرفیت برای همکاری بین دو کشور هستند. ایران با توجه به زیرساخت‌های توسعه‌یافته در حوزه سلامت و گردشگری، می‌تواند به عنوان مقصدی جذاب برای گردشگران تاجیکستانی عمل کند. در حال حاضر، سالانه حدود ۸,۰۰۰ گردشگر از تاجیکستان به ایران سفر می‌کنند، اما برنامه‌ریزی‌ها برای افزایش این عدد به ۱۰۰,۰۰۰ نفر در سال در دست اجراست. همچنین، همکاری در حوزه سلامت با ارائه خدمات درمانی مقرون‌به‌صرفه به شهروندان تاجیکستانی می‌تواند به تقویت روابط دو کشور کمک کند.
چالش‌های پیش‌رو
علیرغم ظرفیت‌های بالا، موانعی نیز بر سر راه توسعه روابط اقتصادی ایران و تاجیکستان وجود دارد. از جمله این موانع می‌توان به زیرساخت‌های ضعیف، قوانین تجاری پیچیده و نبود توافق‌های تجاری ترجیحی اشاره کرد. همچنین، دوری تاجیکستان از آب‌های آزاد و محدودیت‌های جغرافیایی، دسترسی به بازارهای بین‌المللی را برای این کشور دشوار کرده است. البته این چالش پیش‌روی تاجیکستان را می‌توان به فرصتی برای گسترش همکاری‌های دوجانبه در حوزه حمل‌ونقل تبدیل کرد، به‌گونه‌ای که تاجیکستان از ظرفیت‌های استراتژیک بنادر و گمرکات ایران برای دسترسی به بازارهای بین‌المللی استفاده کند.
راهکارهای پیشنهادی
برای غلبه بر این چالش‌ها، ایران و تاجیکستان می‌توانند از راهکارهای زیر استفاده کنند:
۱. امضای توافق‌نامه تجارت ترجیحی: این توافق‌نامه می‌تواند به کاهش تعرفه‌ها و تسهیل مبادلات تجاری کمک کند.
۲. توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل: ایجاد کریدورهای تجاری و بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل می‌تواند هزینه‌های تجارت را کاهش دهد.
۳. همکاری در بخش معدن و انرژی: با توجه به ظرفیت‌های تاجیکستان در معدن و انرژی برق آبی، ایران می‌تواند از تجربه خود در این حوزه‌ها بهره‌برداری کند.
۴. توسعه گردشگری و سلامت: افزایش تبادلات گردشگری و ارائه خدمات سلامت مقرون‌به‌صرفه می‌تواند به تقویت روابط دو کشور کمک کند.
۵. همکاری‌های دانش‌بنیان: انتقال فناوری و همکاری در حوزه‌های نوین مانند فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌تواند به رشد اقتصادی دو کشور کمک کند.
منافع اقتصادی مشترک ایران و تاجیکستان فرصت‌های بی‌شماری را برای توسعه روابط دو کشور فراهم می‌کند. با این حال، بهره‌برداری از این فرصت‌ها مستلزم رفع چالش‌های موجود و اجرای راهکارهای عملی است. با تقویت همکاری‌ها در حوزه‌های تجارت، سرمایه‌گذاری، گردشگری و فناوری، ایران و تاجیکستان می‌توانند به شرکای استراتژیک در منطقه تبدیل شوند و منافع ملی هر دو کشور را تأمین کنند.
انتهای پیام
