محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، از کاهش نرخ رشد نقدینگی به ۲۷.۴ درصد و افزایش نرخ رشد پایه پولی به ۲۲ درصد خبر داد. در حالی که بانک مرکزی برای سال ۱۴۰۳ هدف‌گذاری کرده بود که رشد نقدینگی را در محدوده ۲۵ درصد نگه دارد، تغییرات اخیر در این شاخص‌های کلیدی می‌تواند پیامدهای مهمی برای اقتصاد کشور به همراه داشته باشد. آیا این روند به کنترل تورم منجر خواهد شد یا نشانه‌ای از چالش‌های جدید در سیاست‌های پولی است؟

به گزارش رویداد ٣۶٠، محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی، در تازه‌ترین اظهارات خود از وضعیت متغیرهای کلیدی پولی کشور پرده برداشت. طبق آمارهای اعلام‌شده، نرخ رشد نقدینگی که یکی از عوامل اصلی تورم در اقتصاد ایران محسوب می‌شود، در دی‌ماه ۱۴۰۲ به ۲۷.۴ درصد کاهش یافته است. این در حالی است که نرخ رشد پایه پولی به ۲۲ درصد رسیده که در مقایسه با ماه‌های گذشته روندی افزایشی را نشان می‌دهد.

نقدینگی و پایه پولی؛ دو شاخص کلیدی تورم

در اقتصاد ایران، نقدینگی و پایه پولی به عنوان دو شاخص تأثیرگذار بر سطح عمومی قیمت‌ها شناخته می‌شوند. نقدینگی شامل مجموع پول در گردش و سپرده‌های بانکی است که اگر بیش از رشد تولید ناخالص داخلی افزایش یابد، می‌تواند به افزایش تورم منجر شود. از سوی دیگر، پایه پولی که متشکل از اسکناس‌ها و مسکوکات در دست مردم و سپرده‌های بانک‌ها نزد بانک مرکزی است، به عنوان هسته اولیه ایجاد نقدینگی عمل می‌کند.

در سال‌های اخیر، رشد سریع نقدینگی یکی از مهم‌ترین عوامل افزایش تورم در کشور بوده است. با این حال، کاهش نرخ رشد نقدینگی به ۲۷.۴ درصد می‌تواند نشانه‌ای از کنترل نسبی تورم باشد، البته به شرط آنکه رشد پایه پولی در مسیر کنترل‌شده‌ای حرکت کند. 

• معرفی بسته حمایتی مستاجران تا 3 هفته دیگر / توضیحات وزیر راه و شهرسازی
• قیمت بنزین در سال 1404 ثابت می ماند؟ / تصمیم نهایی گرفته شد!
• عیدی ۵.۲۸۰.۰۰۰ تومانی بازنشستگان واریز شد

افزایش رشد پایه پولی؛ زنگ خطر تورمی؟

بررسی‌های آماری نشان می‌دهد که رشد پایه پولی در دی‌ماه ۱۴۰۲ به ۲۲ درصد رسیده است. این در حالی است که در ماه آذر این نرخ ۱۸.۹ درصد بود. افزایش رشد پایه پولی می‌تواند نشان‌دهنده تأمین مالی کسری بودجه دولت یا سیاست‌های پولی انبساطی بانک مرکزی باشد که در بلندمدت منجر به افزایش حجم نقدینگی و در نتیجه رشد تورم خواهد شد.

گزارش‌های بانک مرکزی نیز نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر رشد پایه پولی و نقدینگی در اقتصاد ایران همواره روندی صعودی داشته است. برای مثال، میزان پایه پولی در سال ۱۴۰۲ به ۱۰۹۲۱ هزار میلیارد ریال رسیده که بالاترین رقم ثبت‌شده در یک دهه اخیر محسوب می‌شود.

تحلیل روند نقدینگی و پایه پولی از سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۲

آمارهای رسمی نشان می‌دهد که از سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۲، نقدینگی و پایه پولی در ایران همواره رو به افزایش بوده‌اند. در سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷ رشد این دو شاخص نسبتاً متعادل بود، اما از سال ۱۳۹۸ به بعد، شدت گرفت. عواملی همچون کاهش درآمدهای نفتی، تحریم‌ها و سیاست‌های تأمین مالی دولت از طریق بانک مرکزی از جمله دلایل این رشد بوده‌اند.

در سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲، رشد پایه پولی و نقدینگی به اوج خود رسید و این امر نشان‌دهنده اتخاذ سیاست‌های پولی انبساطی برای مقابله با بحران‌های اقتصادی بود. به‌ویژه در سال ۱۴۰۱، افزایش نسبت سپرده قانونی بانک‌ها به رشد پایه پولی منجر شد که البته فاقد اثر پولی مستقیم بود. اما در سال ۱۴۰۲، با کاهش تأثیر این عامل، نرخ رشد پایه پولی نیز روند نزولی در پیش گرفت.

بانک مرکزی چگونه می‌تواند تورم را کنترل کند؟

اگرچه کاهش نرخ رشد نقدینگی می‌تواند نشانه‌ای از کنترل تورم باشد، اما افزایش رشد پایه پولی هشداری برای آینده اقتصادی کشور محسوب می‌شود. بانک مرکزی برای مدیریت این شرایط باید اقدامات زیر را در دستور کار قرار دهد:

1. اصلاح نظام بانکی: نظارت بر بانک‌ها و جلوگیری از خلق پول بی‌رویه یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که می‌تواند مانع از رشد بی‌رویه نقدینگی شود. افزایش تسهیلات بانکی بدون پشتوانه در سال‌های اخیر یکی از دلایل افزایش نقدینگی بوده که نیازمند کنترل جدی است.

2. کاهش کسری بودجه دولت: تأمین مالی هزینه‌های دولتی از طریق استقراض از بانک مرکزی یا افزایش پایه پولی، یکی از عوامل اصلی رشد نقدینگی است. دولت باید با اصلاح ساختار بودجه، کاهش هزینه‌های غیرضروری و افزایش درآمدهای مالیاتی، کسری بودجه را کاهش دهد.

3. کنترل سیاست‌های پولی و ارزی: بانک مرکزی می‌تواند با استفاده از ابزارهایی مانند افزایش نرخ بهره و عملیات بازار باز، میزان نقدینگی را مدیریت کند. همچنین گسترش بازار ارز توافقی برای پاسخگویی به نیازهای ارزی و جلوگیری از نوسانات شدید نرخ ارز از دیگر راهکارهای پیشنهادی است.

4. اصلاحات اقتصادی بلندمدت: مبارزه با فساد مالی، افزایش بهره‌وری اقتصادی و بهبود محیط کسب‌وکار از جمله اقداماتی است که در بلندمدت می‌تواند به کنترل تورم و رشد پایدار اقتصادی کمک کند.

آیا سیاست‌های پولی به کنترل تورم کمک خواهد کرد؟

بررسی داده‌های بانک مرکزی نشان می‌دهد که کاهش نرخ رشد نقدینگی می‌تواند نشانه‌ای مثبت از کنترل تورم باشد، اما افزایش رشد پایه پولی می‌تواند این اثر مثبت را خنثی کند. در این شرایط، موفقیت سیاست‌های بانک مرکزی در مهار تورم بستگی به هماهنگی بیشتر بین دولت و سیاست‌گذاران اقتصادی دارد. اگر دولت بتواند کسری بودجه خود را کاهش داده و اصلاحات ساختاری را اجرایی کند، احتمالاً می‌توان امیدوار بود که تورم در سال‌های آینده کنترل شود. اما در غیر این صورت، افزایش پایه پولی ممکن است به رشد مجدد نقدینگی و افزایش تورم منجر شود.

انتهای پیام