اریک اریکسون: بنیانگذار نظریه رشد روانی-اجتماعی
اریک اریکسون، روانشناس برجسته، با نظریه رشد روانی-اجتماعی خود، یکی از مهمترین رویکردهای رشد انسان را ارائه کرد. او معتقد بود که انسان در طی هشت مرحله از زندگی، از نوزادی تا پیری، با چالشهای روانی-اجتماعی متفاوتی روبهرو میشود که هرکدام در شکلگیری هویت و شخصیت او تأثیرگذار است.
اریک اریکسون: پیشگام نظریه رشد روانی-اجتماعی
اریک اریکسون (۱۹۰۲–۱۹۹۴) یکی از مهمترین روانشناسان قرن بیستم بود که نظریه رشد روانی-اجتماعی را معرفی کرد. این نظریه به جای تمرکز صرف بر دوران کودکی و اثرات آن بر شخصیت، بر رشد فرد در تمامی مراحل زندگی تأکید میکند و هر مرحله از زندگی را بهعنوان چالشی مهم برای شکلگیری شخصیت و هویت در نظر میگیرد.
اریکسون بر این باور بود که رشد انسان نهتنها تحت تأثیر روابط خانوادگی بلکه تحت تأثیر تعاملات اجتماعی و فرهنگی نیز قرار میگیرد. او هشت مرحله از رشد را تعریف کرد که هر مرحله با یک بحران روانی-اجتماعی مشخص میشود.
هشت مرحله رشد روانی-اجتماعی
نظریه اریکسون شامل هشت مرحله از رشد است که هرکدام یک چالش اساسی را در بردارد:
- اعتماد در برابر بیاعتمادی (نوزادی): در این مرحله، کودکان یاد میگیرند که آیا دنیا محیطی امن و قابل اعتماد است یا خیر.
- استقلال در برابر شک و تردید (اوایل کودکی): کودکان در این مرحله شروع به کشف استقلال و اراده خود میکنند.
- ابتکار در برابر احساس گناه (دوران پیشدبستانی): در این سن، کودکان یاد میگیرند که چگونه ابتکار عمل کنند و فعالیتهای جدیدی را آغاز کنند.
- سختکوشی در برابر احساس حقارت (دوران مدرسه): کودکان در این مرحله از طریق تعامل با مدرسه و دوستان به خودباوری و توانمندی دست مییابند.
- هویت در برابر سردرگمی هویتی (نوجوانی): یکی از مهمترین مراحل رشد که در آن فرد به دنبال شکلدهی به هویت شخصی و اجتماعی خود است.
- صمیمیت در برابر انزوا (اوایل بزرگسالی): افراد در این مرحله به دنبال برقراری روابط عمیق و معنادار هستند.
- باروری در برابر رکود (میانسالی): در این مرحله افراد به ایجاد تغییرات مثبت و معنادار در زندگی خود و دیگران میپردازند.
- یکپارچگی در برابر ناامیدی (پیری): در پایان زندگی، افراد به ارزیابی زندگی خود و دستاوردهایشان میپردازند.
اهمیت هویت در نوجوانی
یکی از مهمترین مفاهیم نظریه اریکسون، بحران هویت در نوجوانی است. اریکسون بر این باور بود که نوجوانی زمانی است که فرد بهشدت در تلاش است تا هویتی مشخص برای خود پیدا کند. اگر این بحران به درستی حل شود، فرد با هویتی پایدار وارد بزرگسالی خواهد شد و در غیر این صورت با سردرگمی هویتی روبهرو میشود.
تأثیرات اجتماعی و فرهنگی
اریکسون همچنین بر تأثیرات اجتماعی و فرهنگی بر رشد فرد تأکید داشت. او معتقد بود که محیط اجتماعی و فرهنگی هر فرد نقشی اساسی در شکلگیری هویت و شخصیت او دارد.
سوالات متداول
۱٫ نظریه رشد روانی-اجتماعی اریکسون چیست؟ نظریه رشد روانی-اجتماعی اریکسون به این موضوع میپردازد که انسانها در طی زندگی با هشت مرحله رشد روبهرو هستند که هرکدام شامل چالشها و بحرانهای روانی-اجتماعی است که در شکلگیری هویت و شخصیت فرد تأثیرگذارند.
۲٫ بحران هویت چیست؟ بحران هویت یکی از مراحل مهم نظریه اریکسون است که معمولاً در دوران نوجوانی رخ میدهد. در این مرحله، فرد به دنبال یافتن هویت شخصی و اجتماعی خود است و اگر این بحران بهدرستی حل نشود، ممکن است فرد با سردرگمی هویتی وارد بزرگسالی شود.
۳٫ چه تفاوتی بین نظریه اریکسون و نظریه فروید وجود دارد؟ در حالی که فروید بیشتر بر مراحل اولیه زندگی و تأثیرات ناخودآگاه تمرکز داشت، اریکسون رشد را بهعنوان فرآیندی مداوم در تمام مراحل زندگی در نظر گرفت و به تأثیرات اجتماعی و فرهنگی در رشد انسان توجه بیشتری داشت.
بیشتر بخوانید:
انتهای پیام
