چرا سرمایه‌ها به جای تولید، به سمت دلالی می‌روند؟ اقتصاد ایران در چنگال بازارهای غیرمولد

رویداد 360 | در یک اقتصاد سالم، سرمایه‌ها به سمت بخش‌های مولد مانند صنعت، کشاورزی و فناوری جریان می‌یابند. اما در ایران، بخش بزرگی از نقدینگی به سمت بازارهای غیرمولد مثل سکه، دلار، مسکن و خودرو سرازیر شده است. این پدیده نه‌تنها به رشد اقتصادی کمکی نمی‌کند، بلکه با ایجاد تورم و رکود، اقتصاد کشور را فلج کرده است.

در این مقاله، به بررسی علل رشد بازارهای غیرمولد، تأثیرات مخرب آن و راه‌های خروج از این بحران می‌پردازیم.

بازارهای غیرمولد چه هستند؟

بازارهای غیرمولد به بخش‌هایی از اقتصاد گفته می‌شود که هیچ ارزش افزوده‌ای ایجاد نمی‌کنند و صرفاً با خرید و فروش دارایی‌های موجود (مانند ارز، طلا، مسکن و خودرو)، سودهای کلان به جیب دلالان می‌رود.

نمونه‌های بارز بازارهای غیرمولد در ایران:

✅ بازار دلار و سکه (نوسان‌گیری از تفاوت نرخ ارز)
✅ بازار مسکن (سوداگری زمین و خانه به جای ساخت‌وساز واقعی)
✅ بازار خودرو (پیش‌فروش و احتکار خودرو برای سودهای نجومی)
✅ بازار رمزارزها (معامله بدون پشتوانه تولیدی)

چرا سرمایه‌ها به سمت بازارهای غیرمولد می‌روند؟

۱. نااطمینانی اقتصادی و تورم بالا

وقتی اقتصاد بی‌ثبات است و تورم افسارگسیخته وجود دارد، مردم و سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند پول خود را در دارایی‌های کم‌ریسک مثل دلار و سکه حفظ کنند تا ارزش آن کاهش نیابد.

📌 آمار: در سال ۱۴۰۲، بیش از ۴۰% نقدینگی کشور در بازارهای غیرمولد قرار داشت.

۲. سودآوری سریع و بدون زحمت

سود حاصل از خرید و فروش دلار یا سکه در کوتاه‌مدت، بسیار بیشتر از سرمایه‌گذاری در یک واحد تولیدی است که ممکن است سال‌ها زمان ببرد.

📌 مثال: سود برخی معاملات سکه در کمتر از یک ماه به ۲۰% می‌رسد، درحالی که سود تولید صنعتی نهایتاً ۵% است!

۳. ضعف سیستم بانکی و نرخ سود حقیقی منفی

وقتی نرخ سود بانکی از تورم کمتر باشد (سود حقیقی منفی)، مردم ترجیح می‌دهند پول خود را از بانک خارج کرده و در بازارهای سوداگرانه سرمایه‌گذاری کنند.

۴. قوانین ضعیف ضداحتکار و دلالی

عدم برخورد جدی با احتکار و نوسان‌گیری از بازار، به رشد بی‌رویه دلالی دامن زده است.

تأثیرات مخرب بازارهای غیرمولد بر اقتصاد ایران

۱. تضعیف بخش تولید

وقتی سرمایه‌ها به جای صنعت و کشاورزی، به سمت دلالی می‌روند، کارخانه‌ها تعطیل می‌شوند و اشتغال کاهش می‌یابد.

۲. افزایش تورم و گرانی

نقدینگی که باید در تولید جریان یابد، با حباب‌سازی در بازار دلار و مسکن، قیمت‌ها را به شکل کاذب بالا می‌برد.

۳. گسترش فقر و نابرابری

کسانی که به اطلاعات و سرمایه دسترسی دارند (مثل دلالان بزرگ) سودهای کلان می‌برند، اما قشر متوسط و ضعیف روزبه‌روز فقیرتر می‌شوند.

۴. بی‌اعتمادی به اقتصاد ملی

وقتی مردم ببینند دلالی سود بیشتری دارد تا کارآفرینی، انگیزه تولید و نوآوری از بین می‌رود.

راه‌حل‌های خروج از بحران بازارهای غیرمولد

۱. اصلاح نظام بانکی و پرداخت سود حقیقی مثبت

• افزایش نرخ سود بانکی متناسب با تورم

• ایجاد طرح‌های سرمایه‌گذاری جذاب در بخش تولید

۲. مالیات‌ستانی از سودهای بادآورده

• اخذ مالیات سنگین از معاملات مکرر مسکن، سکه و دلار

• شفاف‌سازی معاملات ارزی و طلا

۳. حمایت واقعی از تولید داخلی

• اعطای تسهیلات کم‌بهره به صنایع

• کاهش هزینه‌های تولید (انرژی، حمل‌ونقل، مالیات)

۴. مقابله جدی با احتکار و دلالی

• نظارت دقیق بر بازار ارز و طلا

• مجازات سنگین برای احتکارکنندگان کالاهای اساسی

آیا می‌توان از شر بازارهای غیرمولد رها شد؟

اقتصاد ایران سال‌هاست در دام بازارهای غیرمولد گرفتار شده است. این معضل، ریشه در بی‌ثباتی اقتصادی، تورم بالا و ضعف مدیریتی دارد. تا زمانی که سیاست‌گذاران اراده جدی برای هدایت نقدینگی به سمت تولید نداشته باشند، این چرخه معیوب ادامه خواهد داشت.

🔹 نظر شما چیست؟
آیا شما هم پول خود را در بازارهای غیرمولد سرمایه‌گذاری کرده‌اید؟ چه راهکارهایی برای مهار این پدیده پیشنهاد می‌کنید؟

بیشتر بخوانید:

• پشت پرده چسبندگی قیمت ها در بازار ایران: چرا قیمت‌ها پایین نمی‌آیند؟
• معرفی ۵ دریافت وام فوری در سال ۱۴۰۴/ با اقساط بلند مدت و فوری وام بگیرید
• تداوم سقوط قیمت دلار / تعرفه‌ها، تورم را بالا برده‌اند

انتهای پیام