خودروهای داخلی واقعاً از نظر ایمنی در چه سطحی قرار دارند؟
ایمنی و استاندارد خودروها سال هاست که متهم ردیف اول تلفات جاده ای ایران است و بارها شاهد نقد کیفیت خوردوهای داخلی بوده ایم بی آنکه بدانیم دقیقا ایمنی خودروهای داخلی در چه سطحی قرار دارد؟
به گزارش رویداد ٣۶٠، به تازگی مشخص شد که ۵٢ درصد فوتی های تصادفات به دلیل ایمنی پایین و استاندارد پایین خودروهای داخلی بوده است و این آمار فاجعه بار و تکان دهنده بار دیگر فرصتی شد برای اینکه به بررسی ایمنی خودروهای داخلی بپردازیم. با اینکه نگرانی‌های فراوانی درباره ایمنی خودروهای تولید داخل وجود دارد، سوال اصلی این است که این محصولات با توجه به استانداردهای جهانی در چه شرایطق قرار می‌گیرند؟ در ادامه به بررسی دقیق این موضوع می‌پردازیم.
ایمنی تنها به مقاومت فیزیکی محدود نمی‌شود
هنگامی که بحث ایمنی خودرو مطرح می‌شود، ذهن ابتدا به برندهای خارجی همچون مرسدس‌بنز، نیسان و ولوو معطوف می‌شود؛ برندهایی که برای حفظ اعتبار، گسترش بازار فروش و حفظ جان مشتریان، نهایت تلاش را به کار می‌گیرند تا خودرویی با ایمنی بالا عرضه کنند. اگرچه در خودروهای اسپرت و ابرخودروها این فاکتور ممکن است کمتر در اولویت قرار گیرد، اما در خودروهای اقتصادی و خانوادگی، ایمنی به عنوان یکی از مهم‌ترین مشخصه‌ها مطرح است. از آنجا که این دسته از خودروها بیشتر توسط اقشار متوسط و کم درآمد استفاده می‌شوند و تعداد آن‌ها زیاد است، احتمال بروز حادثه نیز به مراتب افزایش می‌یابد.
در دنیای امروز که فناوری‌های نوین به صنعت خودروسازی راه یافته‌اند، ایمنی تنها به معنای مقاومت بدنه در برابر ضربه یا عملکرد سریع کیسه‌های هوا نیست. خودروسازان مطرح مانند فولکس‌واگن، رنو و نیسان به معرفی ویژگی‌های ایمنی محصولات خود توجه ویژه دارند؛ اما امتیازدهی به ایمنی خودرو تنها به نمره‌هایی مانند یورو انکپ، IIHS یا NHTSA محدود نمی‌شود.
سیستم‌های پیشرفته ایمنی و کمک‌راننده، به مثابه بخشی جدانشدنی از خودروهای مدرن محسوب می‌شوند. به عنوان نمونه، سیستم ترمز ضدقفل (ABS) که تقریباً در تمام مدل‌های جدید ایرانی جایگاه خود را یافته است، تنها یکی از اجزای این مجموعه است. در کنار آن، انواع حسگرها، دوربین‌ها و سامانه‌های کنترلی همچون TCS (کنترل کشش) و ESC (کنترل پایداری) به همراه هشدار خروج از خط، هشدار نقطه کور و سیستم تشخیص عابر پیاده، بخشی از فناوری‌های پیشگیرانه‌ای هستند که در ارزیابی ایمنی خودروهای امروزی نقش مهمی ایفا می‌کنند. از این رو، سنجش ایمنی خودرو نباید صرفاً به مقاومت فیزیکی آن در برابر ضربه محدود شود بلکه باید فناوری‌های پیشگیری از تصادف نیز مدنظر قرار گیرند.
تکلیف خودروهای قدیمی روشن است
اکثر مدل‌های پرکاربرد مانند خانواده سمند، انواع پراید و برخی از مدل‌های پژو همچون پارس، یا از خط تولید خارج شده‌اند یا به زودی شاهد پایان تولید آن‌ها خواهیم بود. بنابراین، بررسی ایمنی خودروهای جدید اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند؛ چرا که وضعیت ایمنی مدل‌های قدیمی برای عموم روشن و مسلم است. در بازار خودروهای داخلی، برندهایی همچون ایران‌خودرو و سایپا با مدل‌هایی مانند دنا، رانا، کوییک، تیبا و… جایگاه خود را دارند، اما بسیاری از آن‌ها زیر سایه دو سدان برجسته یعنی ایران‌خودرو تارا و سایپا شاهین قرار می‌گیرند. پیش از ارزیابی دقیق مدل‌های پیشتاز داخلی، ضروری است نگاهی جامع به استانداردهای جهانی داشته باشیم تا بتوانیم معیاری مناسب ارائه دهیم.
استاندارد بین‌المللی ایمنی
گرچه هیچ قانون یا دفترچه واحدی به نام «استاندارد جهانی خودرو» وجود ندارد و مقررات بسته به منطقه جغرافیایی متغیر است، اما انجمن جهانی یکسان‌سازی قوانین خودرویی سازمان ملل متحد پیشنهاد می‌کند که هر خودرویی باید حداقل از موارد زیر برخوردار باشد:
• کمربند ایمنی: برای تضمین تثبیت صحیح سرنشینان
• تطبیق‌پذیری با استانداردهای ایزوفیکس: جهت اتصال صحیح صندلی کودک
• تطبیق با استانداردهای تصادف از جلو، کنار و عقب: به منظور حفاظت از جان سرنشینان
• استانداردهای محافظت از عابر پیاده: در صورت وقوع حادثه
• سامانه کنترل پایداری (ESC): برای حفظ کنترل خودرو در شرایط اضطراری
سازمان جهانی بهداشت (WHO) نیز توصیه می‌کند که خودروسازان علاوه بر تست‌های بین‌المللی، از آزمایش‌های ایمنی محلی نیز پیروی کنند تا خودرویی با ساختار قابل اعتماد به بازار عرضه شود. گزارش این سازمان نشان می‌دهد که تنها در ۴۰ کشور جهان اجرای جامع این قوانین به عنوان الزام شناخته شده است. در میان سازمان‌های منطقه‌ای، سه نهاد یورو انکپ (در اروپا)، NHTSA و IIHS (در ایالات متحده) به عنوان مرجع‌های اصلی تعیین استاندارد ایمنی شناخته می‌شوند که هر یک تست‌های خاص خود را جهت امتیازبندی ایمنی خودروها ارائه داده‌اند.
ایمنی پرچمداران ایرانی
در بازار داخلی، معیار یورو انکپ به عنوان شناخته‌شده‌ترین مرجع ارزیابی ایمنی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ معیاری که در خرید خودروهای وارداتی از جمله مدل‌های چینی و کره‌ای نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. اما در این مطلب تمرکز ما بر روی خودروهای داخلی است. در میان خودروهای تولید داخل، مدل‌های تارا و شاهین به عنوان پرچمداران صنعت خودروسازی داخلی شناخته می‌شوند؛ به طوری که بقیه مدل‌های موجود در بازار، از لحاظ ایمنی، زیر سایه این دو سدان متوسط قرار می‌گیرند.
مدل تارا که بر پایه پلتفرم FP3 توسعه یافته و مشتق از پژو-سیتروئن است، در تست‌های ایمنی موسسه یورو انکپ موفق به کسب ۳ ستاره ایمنی شده است. لازم به ذکر است که خودروی پژو ۳۰۱ مدل ۲۰۱۴، که به عنوان بنیان توسعه تارا مطرح است، در این تست‌ها به چهار کیسه‌هوا مجهز بوده است؛ در حالی که در نسخه دستی تارا، تعداد کیسه‌ها کاهش یافته است. هر دو خودرو، یعنی تارا و پژو ۳۰۱، مجهز به فناوری‌های ABS، ESC، SBR و ایزوفیکس هستند؛ به طوری که تارا دستی نسبت به پژو ۳۰۱ مدل ۲۰۱۴ در رتبه‌بندی کمی پایین‌تر قرار می‌گیرد. همچنین، سایپا شاهین که به عنوان ایمن‌ترین خودروی ملی معرفی شده است، طبق اعلام سازنده، تست‌های ایمنی موسسه یورو انکپ را با دریافت ۳ ستاره پشت سر گذاشته است.
معنای واقعی ستاره‌های ایمنی
از سال ۲۰۱۶، موسسه یورو انکپ به دلیل پیشرفت فناوری، هر خودرو را در دو مرحله مورد ارزیابی قرار می‌دهد. در مرحله اول، نسخه پایه خودرو مورد آزمایش قرار می‌گیرد و هر خودروی روز بازار، صرف نظر از قیمت و کشور تولید، می‌تواند این تست را طی کرده و امتیاز دریافت کند. مرحله دوم به بررسی مدل‌هایی اختصاص دارد که با پکیج‌های ایمنی تکمیل شده‌اند؛ به عبارت دیگر، خودروساز، پرآپشن‌ترین و مجهزترین نسخه خودرو را برای ارزیابی ارسال می‌کند تا تأثیر فناوری‌های جدید بر عملکرد ایمنی مشخص شود. عملکرد بهتر نسخه آپشنال منجر به کسب امتیاز کلی بالاتر برای خودرو می‌شود.
نتیجه نهایی تمامی این آزمایش‌ها با شاخصی به نام «ستاره ایمنی» معرفی می‌شود. سایت رسمی موسسه یورو انکپ درجه‌بندی خودروها را به این صورت توضیح می‌دهد:
• ۵ ستاره ایمنی: عملکرد عالی در حفاظت در برابر ضربه و بهره‌مندی از تجهیزات پیشگیرانه قدرتمند
• ۴ ستاره ایمنی: عملکرد خوب در حفاظت و حضور فناوری‌های پیشگیری از تصادف
• ۳ ستاره ایمنی: حداقل سطح حفاظت برای سرنشینان، بدون فناوری‌های پیشگیرانه
• ۲ ستاره ایمنی: حفاظت نمادین با فقدان فناوری‌های پیشگیرانه
• ۱ ستاره ایمنی: حفاظت مرزی با محدودیت‌های قابل توجه در فناوری‌های پیشگیرانه
• فاقد ستاره ایمنی: خودروهایی که تنها جهت فروش مجاز عرضه می‌شوند و فاقد استانداردهای ایمنی و فناوری‌های حیاتی مدرن هستند
با در نظر گرفتن معنای دقیق ۳ ستاره ایمنی، می‌توان به راحتی سطح ایمنی خودروهایی مانند تارا و شاهین را در مقایسه با مدل‌های استاندارد جهانی که ممکن است ۴ یا ۵ ستاره دریافت کنند، ارزیابی نمود. اگرچه تست‌های ایمنی توسط موسسات مذکور با دقت فراوانی انجام می‌شوند تا شرایط واقعی شبیه‌سازی گردد، اما در یک سانحه واقعی عوامل و متغیرهای متعددی دخیل هستند که آسیب‌ها را به مراتب فراتر از تست‌های ضربه‌ای می‌برند. به همین دلیل، بهترین راه برای حفظ ایمنی سرنشینان، رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی، اجرای صحیح اصول رانندگی و احترام به حق سایر رانندگان است تا همه بتوانند به سلامت به مقصد خود برسند. از آنجا که بسیاری از خودروهای موجود در بازار داخلی حتی حداقل استانداردهای ایمنی را نیز ندارند، توصیه می‌شود کاربران به این نکات توجه ویژه‌ای داشته باشند. بخش بسیاری از از خودروهای موجود در بازار و جاده های کشور را خودروهایی تشکیل می دهند که گاهش از ساده ترین استانداردهای جهانی ایمنی نیز بهره مند نیستند و این یعنی صدمه جدی به سلامت جامعه و خانواده ایرانی که چاره ای جز استفاده از این خودروهای داخلی ندارد.
این مقاله با هدف ارائه تصویری جامع از وضعیت ایمنی خودروهای داخلی در مقایسه با استانداردهای جهانی نگاشته شده است؛ از فناوری‌های نوین پیشگیرانه گرفته تا ارزیابی‌های مبتنی بر ستاره‌های ایمنی، همگی زمینه‌های بحثی را برای بهبود وضعیت ایمنی در صنعت خودروسازی ایران فراهم می‌آورند
یک نظر
[…] خودروهای داخلی واقعاً از نظر ایمنی در چه سطحی قرار دارن… […]